Паян Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче Геннадий Волков этнопедагог ҫинчен кӑларнӑ черетлӗ кӗнеке хӑтлавӗ иртрӗ. Черетлӗ тесе ахальтен каламарӑмӑр — тӗнче шайӗнчи паллӑ ҫын ҫинчен ҫырнӑ ӗҫсен шучӗ 500-тен те иртет иккен. Анчах унчченхисенчен нумайӑшӗ ӑслӑлӑхпа ҫыхӑннӑскерсем пулнӑ. «Иртнӗ тапхӑрти сывлӑшпа ҫырнӑ кӗнекесем» текен те пулчӗ унта тухса калаҫакансенчен пӗри. Хальхи вара, «Пророк земли чувашской» ятли, раснарах тесе хакларӗҫ ӑна алла илсе шӗкӗлченисем. Тепӗр тесен, йӑлтах каласа пама кирлех те мар-тӑр — хӑвӑра тытса вулма сӗнетӗп.
Кӗнеке авторӗ — Лидия Филиппова. Ку вӑл унӑн пӗрремӗш «пепки» мар. Тӗрлӗ жанрпа ҫыракан автор уйрӑм ҫынсем пирки те халиччен ҫырман мар. Хальхине, шутпа илсен вун иккӗмӗшне, шӑрҫалас шухӑш тӗлӗкре килнӗ тесен тӗрӗс. Геннадий Никандровича лайӑх пӗлнӗскер унпа пӗрре кӑна мар сӑмахланӑ-юмахланӑ. Волков академик «симфони-кӗнеке кирлӗ» тесе те каламан мар иккен.
Хӑтлава учительсемпе преподавательсем, студентсем, Геннадий Волкова аван пӗлнӗ ҫынсем тата ыттисем пырса ҫитрӗҫ. Геннадий Волковӑн шӑллӗ Анатолий Никандрович та пулчӗ.
Ҫак вӑхӑтра Чӑваш наци вулавӑшӗн ертӳҫине шыраҫҫӗ — ку вырӑн Роза Лизакова хӑй ирӗкӗпе кайнӑ хыҫҫӑн пушаннӑ имӗш. Хальхи вӑхӑтра вара пуҫлӑх тивӗҫӗсене Светлана Старикова туса пырать.
Ҫак ӗҫ вырӑнне йышӑнас текенсен ертӳҫӗре 5 ҫултан кая мар ӗҫленине тата аслӑ пӗлӳ илнине ҫирӗплетекен хутсене кӑтартмалла. Паллах, заявлени ҫырнисӗр, сӑнӳкерчӗк тивӗҫтермесӗр, анкета тултармасӑр, сывлӑх ҫирӗплӗхне ӗнентермесӗр ку ӗҫ иртмест. Хутсене чӳкӗн 6-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ.
Францинче пурӑнакан вырӑс художникӗ Николай Дронников Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшне парнепе савӑнтарнӑ. Унччен те вӑл хӑйӗн кӗнекисене тата художество произведенийӗсене парнелекеленӗ иккен-ха. Хальхинче вӑл мӗнпе савӑнтарнине вулавӑш ӗҫченӗсем пӗлтерме васкамаҫҫӗ. Кӑсӑкланакаснем юпа уйӑхӗн 31-мӗшӗнче 11 сехетре вулавӑша ҫул тытма пултараҫҫӗ. Ун чух ҫав парнесене савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура парассине йӗркелӗҫ.
Николай Дронников Чӑваш халӑх поэчӗн Геннадий Айхин ҫывӑх юлташӗ пулнӑ. Наци вулавӑшӗпе те вӑл туслашма ӗлкӗрнӗ.
Вулавӑшсем хӑйсен ӗҫӗ-хӗлне ылмаштарса пынине эпир пурте сисетпӗр. Ара, халӗ ҫынсем унчченхиллех алла кӗнеке тытсах ларасшӑн мар. Вуласан та тӗнче тетелне кӗрсе кайса шӗкӗлчеҫҫӗ, е тӗрлӗ планшет тӑрӑх вулаҫҫӗ.
Республикӑн наци вулавӑшӗ, ав, чӑваш тӗррин вӑрттӑнлӑхне ӑша хывтарма шут тытнӑ. Кружока Евгения Жачева тӗрӗ ӑсти ертсе пырӗ. Евгения Николаевна тӗрӗ композицине ӑсталама хӑнӑхтарӗ. Алла пуҫласа йӗппе ҫип тытакансене вӑл тӗрлӗ пусма тата ҫип вӑрттӑнлӑхне уҫса парӗ. Кружок хӑш кун ӗҫлени пирки каланине информацире асӑрхамарӑм та, анчах каҫхи улттӑра пуҫланни пирки пӗлтернӗ.
Республикӑн Наци вулавӑшӗнче чӑваш музыка пӗлӗвне йӗркелекенӗн, Михаил Кондратьев профессорӑн, академикӑн пултарулӑх каҫӗ иртнӗ. Ҫав ятпа унӑн ӗҫтешӗсем, тӳре-шарасем тата ыттисем пухӑннӑ.
Михаил Кондратьев Атӑлҫипе Урал тӑрӑхӗнче ӳнер пӗлӗвӗн докторӗ ятне малтанласа тивӗҫнӗ ӑсчах. Вӑл тӗрлӗ енлӗ тӗпчевҫӗ пулнипе палӑрса тӑрать. Михаил Кондратьев Хусанти консерваторине вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн Шупашкара таврӑниччен пирӗн Юрий Илюхин музыковед кӑна пулнӑ.
Михаил Григорьевич 1948 ҫулта Владивосток хулинче инженер-строитель ҫемйинче ҫуралнӑ. Унӑн ашшӗ, Григорий Ильич, Шупашкар районӗнчи Хачӑкра ҫуралнӑ.
Михаил Кондратьева паян чӑваш ӳнерӗнче кӑна мар, унӑн тулашӗнче те пӗлеҫҫӗ. Вӑл музыка пӗлӗвӗн чӑваш шкулне йӗркелекенӗ шутланать.
Сӑнсем (7)
Паян, ҫурлан 18-мӗшӗнче Шупашкар хули хӑйӗн 544 ҫулхи ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвать. Ҫак куна уявлама республикӑн тӗп хулине пин-пин ҫын пуҫтарӑннӑ.
Унсӑр пуҫне паян Наци вулавӗшӗнче 14:00 сехетре регионсем хушшинчи общество организацийӗ «Чӑваш наци конгресӗ» лару ирттернӗ. Ларӑва пирӗн республикӑн элчисемсӗр пуҫне конгресс канашӗн Мари Эл, Пушкӑрт, Тутар республикисенчи, Мускавпа Питӗр хулисенчи, Самар, Чӗмпӗр, Чулхула, Тӗмен, Ӑремпур облаҫӗсенчи элчисем хутшӑннӑ.
Тӗпрен илсен ларура виҫӗ ыйту тавра сӑмахланӑ. Пӗррӗмӗш ыйту Чӑваш наци конгресӗн VIII съездне ирттерессипе ҫыхӑннӑ. Ку ыйтупа «Чӑваш наци конгресӗн» президенчӗ Архипов Геннадий Николаевич тухса калаҫнӑ. Вӑл съезда юпан 25-27-мӗш кунсем хушшинче ирттерме сӗннӗ. Вара сасӑланӑ хыҫҫӑн ун шухӑшӗпе нумайӑшӗ килӗшнӗ.
Иккӗмӗш ыйтура сӑмах ҫитес съезда хутшӑнакан делегатсене суйлассипе норма ҫирӗплетесси ҫинчен пынӑ. «Чӑваш наци конгресӗн» президиум членӗ Краснов Михаил Николаевич ларӑва пухӑннӑ ҫынсене йышшӑннӑ нормӑпа паллаштарнӑ. Ҫапла вара юпа уйӑхӗнче ирттерме планланӑ съезда 386 делегат хутшӑнмалла, вӗсенчен тулашран — 111, ют ҫӗршывран — 15, Чӑваш Республикинчи муниципаллӑ районсемпе хула округӗсенчен тата учрежденийӗсемпе организацисенчен — 260 делегат.
Паянхи кунсенче шӑпӑрлансене ахаль вулавӑша хӑваласа кӑларса яраймӑн. Ҫуллахи кунсенче те кӗнеке вулакансен йышӗ ӳсмест. Пӗринчен ятарласа «мӗншӗн вулавӑша кӗнекесемпе паллашма каймастӑн?» тесе ыйтрӑм. Вӑл вара мана «унта халь пӑчӑ, хӗсӗк» тесе хурав пачӗ. Наци вулавӗшӗ вара ҫак ыйтӑва хӑйне майлӑ татса парас тенӗ.
Ӗнер, ҫурлан 17-мӗшӗнче 15:00 сехетре Наци вулавӑшӗ литература картишӗ уҫрӗ. Мероприятийӗ учреждени ӗҫченӗсем, артистсем тата ахаль куракансем пухӑннӑ.
Вулавӑш лаптӑкӗ таврашӗнче ятарласа кӗнеке, журнал стендчӗсене вырнаҫтарнӑ. Картиша уҫнӑ ҫӗре пухӑннӑ ҫынсем валли юрӑсем шӑрантарнӑ, сӑвӑсемпе юптарусем вуласа панӑ.
— Литература картишне эпир ятарласа Шупашкар хула кунӗ ҫывхарнӑ вӑхӑталла уҫрӑмӑр. Мӗншӗн тесен уйрӑмах ҫак кунне ӗнтӗ эпир республикӑн культура еткерӗпе ҫыхӑнма пултаратпӑр, — палӑртать вулавӑш ӗҫченӗ Людмила Никитина.
Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче чӑваш чӗлхи курсӗ уҫалнӑ. Ӑна чӑвашла пач пӗлмен ҫынсем валли йӗркеленӗ. Вӗренекенсем чӑвашла вулама-ҫырма хӑнӑхӗҫ, тӑван чӗлхепе пуҫламӑш пӗлӳ илӗҫ. Ҫавӑн пекех вӗсене пирӗн халахӑн кун-ҫулӗпе тата йӑли-йӗркипе кӗскен паллаштарӗҫ. Вӗренӳ 10 ҫын пухӑнсан пуҫланмалла.
Пуҫламӑш курсра сахалтан та 10 урок пулмалла, вӗсем эрнесерен иртӗҫ. Тӳлевлӗ — пӗр урок хакӗ 100 тенкӗ.
Ыйтса пӗлтмелли инҫесас номерӗ: 62-10-70 (хушма номер 146).
Кӑрлачӑн 21-мӗшӗнче Шупашкарти Чӑваш наци вулавӑшӗнче «Чӑваш Республикинчи Писательсен Союзӗ» творчествӑлла общество организацийӗн VI сьезчӗ пулса иртнӗ.
Асӑннӑ пӗрлӗх юлашки 5 ҫул хушшинче туса ирттернӗ ӗҫсем пирки унӑн ертӳҫи — Чӑваш халӑх писателӗ Юхма Мишши каласа кӑтартнӑ. Ҫавӑн пекех ревизи комиссийӗн отчетне итленӗ.
Съездра писательсен пӗрлӗхӗн ӗҫӗсене хастар хутшӑннӑ ҫыравҫӑсен пысӑк ушкӑнне тӗрлӗ шайри хисеп хучӗсемпе чысланӑ. Ҫав шутра ку чыса Красноармейски районӗнчи Ордем Галипе Н. Ершов тивӗҫнӗ. Вӗсене союз правленийӗн ҫӗнӗ йышне кӗртнӗ.
Съезд чӑваш писателӗсен иртнӗ тапхӑрти ӗҫне лайӑх тесе хакланӑ. Правлени председателӗ пулма Юхма Мишшинех шаннӑ.
Паян, авӑнӑн 22-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗн ҫӗнӗ ҫуртне савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ ҫӗре тата ҫак ятпа йӗркеленӗ Раҫҫейри ҫамрӑк вулавӑшҫӑсен IV форумӗн ӗҫне хутшӑннӑ. Канашлӑва Раҫҫейӗн мӗнпур кӗтесӗнчен — Питӗртен пуҫласа Сахалин таран — 200 ытла вулавӑш ӗҫченӗ килнӗ. Савӑнӑҫлӑ мероприятие Чӑваш Ен, Мускав тата Раҫҫей Тӗп регионӗн муфтийӗ, Раҫҫейӗн тата Чӑваш Республикин Обществӑлла палатин членӗ Альберт Крганов, Шупашкар тата Чӑваш Ен епархийӗн Шупашкарти Епархи Православи Тӗн училищин ректорӗ, проториерей, Шупашкарти Христос Чӗрӗлӗвӗ ячӗпе лартнӑ чиркӳ настоятелӗ Михаил Иванов хутшӑннӑ.
«Чӑваш Ен — социаллӑ пуҫарусене, инноваци проекчӗсене, ҫав шутра вулавӑш сферинче те, пурнӑҫа кӗртес ӗҫе хастар хутшӑнакан тӗслӗхлӗ регион. Вулавӑшсем вара — пултарулӑха, Чӑваш Ен тата ҫӗршыв кун-ҫулне, культурине юратма вӗрентекен центрсем. Паян эпир сирӗнпе ҫӗнӗ, хальхи пурнӑҫ ыйтӑвне тивӗҫтерекен, инновациллӗ, нумай фукциллӗ культура центрне уҫатпӑр.
+14.3 °C